tariefescalatie en chocolade uit Afrika: hoezitda?

Een lezer zag bovenstaand filmpje op de facebookpagina van Oxfam-Wereldwinkels. Blij met de boodschap dat een cacaopartner van Oxfam-Wereldwinkels (Ecookim uit Ivoorkust) klaar is om cacao tot chocolade te gaan verwerken en uitvoeren.
“Als ze zelf zouden verwerken,” zo stelt het filmpje “dan lopen ze tegen een tarief van 10 – 15% aan, dus dat zou nooit lucratief zijn.”

Hoe zit dat? Ik roep toch immers dat wereldwinkels afgewerkte chocolade uit de cacaoproducerende landen moet verkopen?

Ik heb het aan Norbert van clearchox.com gevraagd. Hij voert chocolades in van over heel de wereld.

Eerst toch dit: 4 EUR/100 gram is volgens Norbert het absoluut minimum voor goede chocolade. Dat is 3000 USD/ton voor de cacao (3 EUR per kg cacao, 30 cent per 100 gram) + binnenlands transport, productie (15 USD/kg = 1,50/100 gr), verpakking enz.

Importheffingen gelden op suiker en dus ook op het suikergehalte in de kant-en-klare producten. Europa schermt haar suikermarkt af. Er geldt geen extra heffing op de cacao in de chocolade.

Grofweg bevat 500 kg pure chocolade (van gemiddeld 80%) 100 kg suiker. Daarover betaalt clearchox.com een importheffing. Dat is dus hetzelfde als dat ze 100 kg suiker (in welke vorm dan ook) zouden importeren. Op zich wel vreemd, want ze kunnen geen repen zonder suiker importeren en dan later suiker toevoegen. Voor suiker hanteert de EU een vaste heffing van €419 per ton. Norbert betaalt zo’n heffing dus voor de in chocolade verwerkte suiker en Oxfam-Wereldwinkels voor haar suiker uit Paraguay.

In het fameuse document [PDF] “Cocoa and Chocolate: trade myths about tariff rates for developing countries” (2006) zegt de Europese Unie (vertaling van mij, los uit de pols):

Een van de meer hardnekkige mythes over het EU-handelsbeleid is dat de EU lage tarieven aanrekent voor ruwe grondstoffen uit ontwikkelingslanden, maar hogere tarieven instelt voor verwerkte producten gemaakt van diezelfde grondstoffen. Daardoor zouden ontwikkelingslanden gehinderd worden in het exporteren van verwerkte goederen, waaraan ze beter kunnen verdienen. Dit is in het jargon bekend als het fenomeen van ‘tariefescalatie’. Misschien heb je gehoord dat Ghana wél goedkoop rauwe cacaobonen maar niét chocolade kan exporteren naar de EU? Of dat Rwanda rauwe koffiebonen naar de EU kan exporteren tegen een preferentieel tarief, maar niet gemalen of gebrande koffie? Deze mythen zijn zo hardnekkig, dat zelfs sommige Europese lidstaten ze uitdragen.

Maar ze zijn niet waar. De tarieven voor deze grondstoffen en verwerkte goederen zijn dezelfde voor landen als Ghana en Rwanda. Als leden van de landengroep Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan (ACS) kunnen zij deze goederen en bijna alle anderen producten tariefvrij exporteren naar de EU.

Op haar manier schept de EU hiermee evenveel verwarring als onduidelijkheid.

Op de website van de Deutsche Welle (de Duitse wereldomroep) lezen we:

High import duties keep products from developing countries out of Europe

One particular problem is tariff escalation: Import tariffs increase the more processed a product becomes. This measure ensures that most imports to the EU are raw products like coffee, cocoa or pineapples which cannot be cultivated in Europe.

While the import duties for unprocessed cocoa beans is rather small, the EU charges 30 percent for processed cocoa products like chocolate bars or cocoa powder, and 60 percent for some other refined products containing cocoa.

However, there have always been exceptions, for example for former British and French colonies.

Since 1975, the Lomé and Cotonou trade conventions provide that almost all agricultural products from 71 countries in Africa, the Caribbean and the Pacific – the so called ACP countries – enter the European market free of duty. Only a few products, like sugar and rice, are excluded from this regulation.

Dat laatste sluit dus aan bij wat Norbert ons vertelde.

“Tarieven – en daarmee tariefescalatie – zijn slechts één factor die markttoegang bepaalt,” concludeerde een studie van de Wageningen Universiteit uit 2010. Of ontwikkelingslanden zullen profiteren van een reductie van EU-tarieven is volgens de WUR niet helemaal zeker en zou echt moeten bestudeerd worden. Het hangt af van hun concurrentiekracht in de internationale markt, inclusief de markt- en productspecifieke kenmerken waaronder de eis om aan de kwaliteitsstandaarden te voldoen.

En zo zijn we rond voor vandaag.