Hebben de Wereldwinkels hun langste tijd gehad?, vraagt men zich in Nederland luidop af. Het is – getuige ook weer, eergisteren, een artikel op NRC Handelsblad – zelfs voer voor maatschappelijk debat.
Niet zo vreemd, waar retailtrends.nl vorige week nog uitbracht dat Wereldwinkels er – temidden van giganten als Action, Albert Heijn en Kruidvat – als ‘onmisbaar’ bestempeld worden door de consument.
fair trade = prijsbreker?
Desondanks kraken en piepen die Wereldwinkels in al hun voegen en dus zullen de noodlijdende Wereldwinkels – niet enkel in NL – het jongste persbericht van Fairtrade Belgium met lede ogen lezen: “We gingen van 115 miljoen euro omzet op de Belgische markt naar 134 miljoen euro. Een stijging van 17 procent“, zo staat het in het jaarverslag 2016. Met expliciete dank aan ALDI, dat mee voor 700.000 euro aan extra inkomsten zorgde. Die worden geïnvesteerd in boeren in het Zuiden.
De nieuwe CEO van Fairtrade Belgium Nicolas Lambert (zie foto boven artikel) brengt ook nog hulde aan LIDL, dat voor eerlijke productie koos voor de cacao in de ontbijtgranen en in zijn kerstchocolade en prijsbreker ACTION, die startte met eerlijke chocoladetabletten.
Wereldwinkels in de Lage Landen copieerden en integreerden – met de opkomst van het Max Havelaar-keurmerk – het verdienmodel van de Big Chocolate met veel succes in hun winkels. Nu goedkoopzaamheid ook door prijsbrekers wordt omarmd, vervluchtigt hun economische legitimitiet als chocolade voor de zon.
Het Fairtradekeurmerk zegt dat Fairtradecacao jaarlijks $36 (!?) extra oplevert aan gezinsinkomen. “Ethisch als metafoor voor duurzame armoede“. Al zul je niets van dit alles zomaar uit de hoek van de eerlijke handelsbeweging vernemen. Waarmee ook hun maatschappelijke legitimiteit vervluchtigt.
fair trade = neoliberaal?
‘goed bezig, lekker slapen’
schrijft Dick Veerman op FOODLOG over het stijgende succes van keurmerken.
“In werkelijkheid maken we economie van duurzaamheid, terwijl het omgekeerde de bedoeling was. We hebben een samenlevingsvraagstuk, maar hebben er een marketingkans van gemaakt.“
In een andere draad klinkt het over fair trade heftiger:
“Ook fair trade is neoliberaal […] Het is een algemener fenomeen, waar ook de fairen in mee zijn gegaan. De analyse moet dus verder gemaakt worden: waarom gebeurt dit?“
Een discussie, die zeker niet nieuw is. In 2003 schreef Corinne Gobin van de Université Libre de Bruxelles het epistel «van ‘soft law’ tot de wet van de sterkste: codes, labels, coördinatiemethoden,…» [ook te lezen in deze PDF]
Ze noemde codes, labels en overheden die een beeld schetsen dat bedrijven tegenwoordig bezorgd zijn om de ‘sociale en milieugebonden thema’s’…
“een visie die de democratie en de garantie op universele collectieve rechten sterk in gevaar brengt.“
fair trade = een illusie?
Over de illusie van die verbruikersdemocratie schreef ze: “De visie van de maatschappij die voortvloeit uit deze nieuwe ‘soft law’-praktijken is compleet doordrenkt van de liberale filosofie […]
Men geeft de controle en certificering van het label in onderaanneming aan privé-firma’s, de zogenaamde ‘onafhankelijke’ firma’s. Alsof men thema’s zoals arbeidsomstandigheden, collectieve sociale rechten, mensenrechten, het voortbestaan van onze planeet of de voedselveiligheid gelijk kan stellen aan ‘conform gecertificeerde’ marktproducten!
Bovendien verlegt deze visie de sanctie bij niet-naleving van de regels van de overheid naar de markt, aangezien men veronderstelt dat de promotie van dit soort labels gebeurt door de keuze van de verbruiker die liever ‘sociaal correcte’ dan ‘sociaal niet-correcte’ producten koopt.
Dit zogenaamde ‘ethische’ verbruik volgt een nogal bijzondere ‘ethiek’: armen moeten maar producten kopen die ‘sociaal’ of ‘ecologisch’ niet-correct zijn, want ze zijn minder duur… Op die manier kunnen bedrijven die hun winst willen verhogen verscheidenheid brengen in hun distributiekanalen, zowel correcte als niet-correcte… terwijl men het verbod op de slavernij of op de kinderarbeid opnieuw op losse schroeven zet telkens de verbruiker liever dit paar schoenen koopt dan dat andere!”
Nodeloos te zeggen dat dit nooit tot basistekst van de fairtradekeurmerkbeweging werd uitgeroepen.
NOOT: Deze rammeling werd geschreven in opdracht van de socialistische vakbond. Misschien daarom toch dit: zelfs Action verkoopt tegenwoordig fairtradechocolade, op basis van spotgoedkoopzame cacao. Voor de Belgische vakbonden is globalisering heel lang geen enkel probleem gebleken, zolang de rekening maar op een ander werd betaald. Die kar is aan het keren, maar de prijsbrekers maken fairtrade ook voor onze armsten tegenwoordig bereikbaarder.
fair trade = wiens brood etc?
Fairtrade Belgium schrijft in het jaarrapport 2016: “Subsidies zijn onze tweede belangrijke inkomstenbron, voornamelijk van het Belgisch Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking (DGD). We ontvangen deze subsidies voor de sensibilisering van het grote publiek, om samen verder te bouwen aan het succes van Fairtrade in België.”
KLIK VOOR GROTERE WEERGAVE _ ALLE CIJFERS ZIJN IN 1000 EURO UITGEDRUKT – BRON: https://jaarverslag.fairtradebelgium.be/nl/de-financien/
NOOT: Fairtrade Belgium bestaat uit twee entiteiten: een vzw en een cvba. Als vzw krijgen ze subsidies voor sensibiliserings- en communicatiecampagnes, alsook voor ondersteuning van de producentenorganisaties die een link hebben met de Belgische markt.
Fairtrade Belgium cvba wordt gefinancierd door de inkomsten door de certificatie en licenties. De Fairtrade licentiehouders betalen een certificatiekost aan Fairtrade Belgium die in verhouding is met hun volume. Dit budget wordt ingezet op de controle en certificatie, de ontwikkeling van commerciële partnerschappen en op commerciële acties.
fair trade = activisme?
In een gesprek dat ik met Nicolas Lambert had op het evenement DIFAIRENCE (zie foto’s bovenaan) toonde de sympathieke nieuwe directeur van Fairtrade Belgium zich voorstander van een Oxfam-Wereldwinkelbeweging, dat terug sterker optrekt met het keurmerk. Hij wil een activistischere koers gaan varen. Want is niet blind voor het feit dat het keurmerk op haar grootste markt ferm kletsen krijgt. Ik schreef al over hoe de retail en voedselgiganten Fairtrade herverpakken tot Fairly Traded.
Eve Broadis stelde op deze blog dat de fairtradebeweging gereduceerd is tot Fairtrade Mark Activists. Vraag is dus wat dit hernieuwde activisme zou moeten inhouden. Radikaal anti-neo-liberaal? Maar gaat de subsidiekraan dan niet snel dicht? « Wiens brood etc… INC »
fair trade = DEBAT & betrouwbare bron?
Zelfs Dick Veerman van Foodlog ging vorige week flink in de mist, toen hij stelde – n.a.v. het nieuws over hun fusie – dat UTZ Certified en Rainforest Alliance tot op heden beide Fairtrade certificeren. Die labels vroegen Foodlog dit bericht te willen corrigeren, omdat beide keurmerken niet staan voor fairtrade. Ze vonden dat het oorspronkelijke bericht voor verwarring zou kunnen zorgen.
Ze staan dan niet voor fairtrade. Maar waarvoor dan? Neo-liberaal? Net als Fairtrade. Of toch weer niet? Wanneer voeren we het debat? Bert Jongsma, directeur van Fair Trade Original, toonde zich vorige week op FOODLOG er helemaal klaar, voor transparant debat en kennisdelen.
“Consument vindt fabrikant en supermarkt geen betrouwbare bron van productinformatie,” tweette hij onlangs. WEL DAN!
recepten en nieuwsjes vanuit Dorpsstraat 31 
ter info:
onderstaande links betreffen twee verschillende organisaties die beide wereldwinkels “ondersteunen” (maar niet dezelfde) …
ww is in Nl ook geen beschermde benaming: iedereen kan een winkel openen en die ww noemen (hoe de situatie in België is weet ik niet)
http://www.wereldwinkelsnederland.nl/cms/
http://www.wereldwinkels.nl/over-ons/zakelijk
Qua branding kan dat wel tellen natuurlijk (sarcasme) dat ge zo niet ver geraakt verbaast mij niet (serieus).
in de link naar NRC Handelsblad wordt uitgelegd hoe dat is gekomen – zo een beetje als er in Duitsland een Aldi Nord en Süd is. Gij moogt inderdaad ne wereldwinkel openen en kogelvrije vesten gaan verkopen, niemand kan u tegenhouden. Oxfam moogt ge er niet ongestraft voor plakken, dan komen ze op u schieten. Dan komen die vesten weer van pas 🙂
Zo niet ver geraken, ik weet ik niet. Ze hebben ongetwijfeld een zeker bewustzijn in de maatschappij binnengebracht. Maar zijn de kop verloren door in de val van het – groot woord ik weet het – ultra-liberalisme te zijn getrapt. Maar ja, als ik Soulwax op de radio hoor, dan gaat het toch echt slecht met de wereld, maar op wie moeten we dat dan weer steken. Het grote probleem is dat wereldwinkels zich – waar dan ook – niet zichzelf in vraag durven stellen.
“de val van het ultra-liberalisme” …
de schuld op een ander schuiven is altijd ’t gemakkelijkste
verantwoordelijkheid nemen voor uw eigen handelen is eerlijker en eervoller
’t geeft ook meer perspectief om zelf iets te ondernemen teneinde de situatie bij te sturen
dit heeft juist niks vandoen met de schuld op een ander schuiven, Nick, maar naar zichzelf kijken en zich o.m. afvragen waarom een beweging de sociale zekerheid in andere werelddelen wil laten afhangen van de willekeur van consumenten en handelaars bij ons
Pingback: “certificering kost teveel, is niet opschaalbaar noch effectief in bannen kinderarbeid, slavernij of ontbossing” dixit SAN | recepten en nieuwsjes vanuit Dorpsstraat 31
Pingback: chocolademakers rest nog enkel 40 jaar om de koffers te vullen | recepten en nieuwsjes vanuit Dorpsstraat 31