Dick Veerman (Foodlog): “vies van technofood” • Dirk Barrez: “boeren en wereldwinkels: partners?”

“aan het woord” : Dick Veerman en Dirk Barrez

Fairtradeproducten staan niet bepaald synoniem voor ‘gezond‘. Alcohol, cafeïne en suikers domineren het assortiment. De allround-bewuste consumente komt er nauwelijks mee aan haar trekken. Nu de kwaliteit niet langer het probleem is, wijzen de woorden van Dick Veerman en Dirk Barrez verder de weg vooruit.

---

“Je zou één simpele stelregel kunnen hanteren: eet meer vers en onbewerkt en een boel problemen verdwijnen als sneeuw voor de zon.” – Dick Veerman

“Lokale boeren en wereldwinkeliers kunnen misschien best partners zijn en de handen in elkaar slaan.” – Dirk Barrez

 

Kan je het proeven aan zijn taarten of de bakker er met zijn hart bij was? Is ‘bio’ echt beter voor ons lijf en milieu? Ik ken de antwoorden niet, maar wil je weten wat anderen hierover denken, dan moet je op foodlog.nl zijn:

“Foodlog is het dagelijkse bloggazine met achtergronden over eten & drinken, hoe het in je mond belandt en wat het doet in je lijf.”

Wie – zoals ik – consumenten wil sensibiliseren en motiveren om bij hun aankopen van voeding duurzame en gezonde keuzes te maken, raakt niet ver zonder échte interesse voor EN een totaalvisie over voedsel. Daarvoor is er Foodlog.

Want wat is het probleem bij goedbedoelende fairtraders. Ondanks alle energie die ze in hun verhaal steken, slagen ze er maar niet in écht beweging in hun zaak te krijgen. Het gaat teveel over een verhaal en te weinig over gevoel, genot en smaak. Ze hebben niet genoeg overtuigende argumenten, om ook de buurvrouw over de streep te trekken.

De idee om deze pagina te posten, kreeg ik na het achter elkaar weglezen van deze twee artikels van George Monbiot – een radicale denker, bekend van zijn columns voor The Guardian – die zo’n totaalvisie (op voeding) heeft:

1. Small Is Bountiful (over de toekomst van fairtrade)
2. Fallen Fruit (over de toekomst van traditionele engelse appelrassen)

“Wie zorgt er voor een échte groene revolutie?”   vraagt Dirk Barrez zich af.

Laat je het antwoord niet influisteren, maar ontdek en beleef het zélf. Door even te lezen wat Dick Veerman (Foodlog) en Dirk Barrez ons fairtraders kunnen leren. Veel lee(s)(r)plezier!

 

Datum originele publicatie: zaterdag 15 maart 2008 op www.bndestem.nl.

“niet tegen technologie in ons eten maar tegen de manier waarop”

“De consument weet niet meer waar hij aan toe is”, verzucht Dick Veerman van Foodlog.nl, een eind 2005 gestarte weblog over voeding, die steeds meer mensen weten te vinden.

“Er is behoefte aan meer informatie over de achtergronden van wat we eten. Kijk naar het succes van diepgravender consumentenprogramma’s als Klootwijk aan Zee en De Keuringsdienst van Waarde.”.

grote hoeveelheden maken smaak tot bijzaak

De afgelopen zeventig én tachtig jaar hebben we zowel onze voeding als ons eetpatroon nogal veranderd”, stelt Veerman. Merkfabrikanten bewerken ons voedsel om het altijd en overal hetzelfde te kunnen laten smaken, om het in grote hoeveelheden te kunnen maken, om het zo lang mogelijk te kunnen bewaren en over de hele wereld te verslepen. Smaak is bijzaak. “Het zou best kunnen dat ons lichaam die verandering niet kan bijhouden, zo snel evolueren we niet”, zegt Veerman. “Onderzoek van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) toont aan dat een traditioneel Nederlands aardappelen-, groenten- en vleesmenu op basis van verse ingrediënten een gezondere populatie oplevert dan een industrieel merkenmenu uit pakjes, bakjes, zakjes en flesjes. In plaats van ‘Ik Kies Bewust’ te pakken, zou je een simpele stelregel kunnen hanteren: eet meer vers en onbewerkt en een boel problemen verdwijnen als sneeuw voor de zon.”

met lightproducten krijgen we tientallen kilo’s suikers extra binnen

Met hulp van technologie wordt ons merkvoedsel eerst uitgekleed, om vervolgens te worden aangekleed. Met soms merkwaardige gevolgen. Zo ontwikkelt de voedingsindustrie lightproducten door vet uit het origineel te halen, maar vet is een smaakmaker. Zonder vet minder smaak en een andere textuur. Veerman: “Verwijder je dat vet, dan moet je de smaak door toevoegingen terugbrengen. Zout en suiker zijn de belangrijkste. Het gekke is dat vet verzadigt, maar geraffineerde suiker niet. Vet is al vet, maar van suiker word je hartstikke dik omdat je niet merkt in welke hoeveelheden je het nuttigt. We krijgen per jaar tientallen kilo’s suiker extra binnen, die we kunnen vermijden als we zelf koken.”

kunstvezels pure volksverlakkerij

Wasa bracht recent een knäckebröd op de markt, waar kennelijk eerst de natuurlijke vezels van de granen uit zijn verwijderd. Nu hebben ze namelijk een nieuw type waarin extra vezels zijn gestopt, bedoeld voor een betere stoelgang. “Maar als die vezels met wat technische kunstgrepen synthetisch zijn gemaakt, doen ze niet wat ze zouden moeten doen. Dat toonden onderzoekers van Wageningen Universiteit aan. Ze lijken misschien wel op de vezels die van nature in granen zitten, maar ‘nabouwvezels’ blijken geen goede mest voor je darmflora. Van nature ingebouwde wel. De fabrikant zou dus moeten zeggen wat die extra vezels precies doen. Anders is het pure volksverlakkerij”, meent Veerman.

ons voedsel wordt uitgekleed

Een bizar geval van ‘uitkleden’ is de donkere chocolade waar de bitterstof, een gezonde anti-oxidant, uit is gehaald. Die wordt los verkocht als duur voedingssupplement. “We gebruiken technologie voornamelijk om eten goedkoper te kunnen maken of te ‘verbeteren’ met eigenschappen die er ooit al in zaten. Waarom gebruiken we het niet om dat goede eten lekkerder te maken?”, vraagt Veerman zich af.

supermarkten spelen voedingsproducenten tegen elkaar uit

Hij verzet zich niet tegen technologie in ons eten, maar tegen de manier waarop technologie wordt ingezet. “Supermarktketens spelen voedingsproducenten tegen elkaar uit en dwingen hen voortdurend te komen met nieuwe producten. Binnen enkele maanden moet daarvan alweer een goedkopere versie komen. Dat spel herhaalt zich voortdurend.”

kwaliteit en smaak in plaats van vernieuwing

Veerman vindt het tijd voor een nieuw paradigma waarin kwaliteit en ‘lekkerte’ in plaats van vernieuwing om de vernieuwing en ‘goedkoopte’ voorop staan. “Zorg voor meer smaakkwaliteit in vers en maak verse producten beter houdbaar en makkelijker bereikbaar voor een groot publiek. Ik zeg niet dat iedereen weer de keuken in moet. Dat is een illusie en zal niet gebeuren. Maar je kunt verse waar die goed smaakt met nieuwe technieken wel beter beschikbaar maken voor de consument. Waarom zou je niet dagelijks op een kostentechnisch aantrekkelijke manier vers gemaakte maaltijden kunnen eten bij je baas, of daarvandaan eenvoudig thuis af te maken spullen meenemen naar huis? Je hoeft er niet eens meer voor naar AH.”

appels als moderne techproducten

Als moderne techproducten noemt hij appels. Nu komen er rassen uit Argentinië ons land binnen met de sticker ‘Klimaatneutraal’. Hoe gek kun je het maken? Nieuwe appelrassen als Wellant, Rembrandt, Rubens en Kanzi worden gewoon in Nederland geteeld. Die appels eisen nauwelijks bestrijdingsmiddelen en worden in de herfst geplukt. “Als je ze nu uit de koeling haalt, smaken ze beter dan rechtstreeks van de boom. Dat kan dankzij een verfijnde bewaartechniek waarin de juiste begassing en temperatuurinstellingen wondertjes verrichten.”

nood aan goede bewaar- en smaakoptimaliseringstechnieken

Het schort volgens Veerman aan goede bewaar- en smaakoptimaliseringstechnieken. Daar gaat niet de aandacht naar uit. Ingevoerde papaja’s of mango’s in ons land zijn gewoon stenen en zullen ook nooit meer rijp worden. Zelfs perziken en pruimen in de zomer zijn hard, onrijp en niet te eten. Dankzij betere bewaarmethoden en andere ingrepen kan dat anders. “Nu ligt de nadruk alleen op efficiënte productie en niet op smaak en kwaliteit.”

mensen herkennen de smaak van ‘echt’ niet meer

Veel mensen weten niet eens meer hoe lekker ‘echte’ vleeswaren kunnen zijn. Ze zijn gewend aan natte kledder door de hoeveelheid water die erbij gaat. Een droge gekookte ham is in Nederland amper nog te vinden. Of neem zalm. “Afgelopen Kerstmis kreeg een groep van 1.200 mensen een verrukkelijke wilde zalm voorgeschoteld. Ze vonden hem lekker, maar wel stevig en wat aan de droge kant. Het originele product herkennen ze niet, dat hebben ze nog nooit geproefd. Goddank herkende de meerderheid de kwaliteit ervan meteen.”

door Peter de Jaeger

---

Boeren en wereldwinkeliers: partners?

Voor een goed begrip, de Wereldwinkels maken zich niet schuldig aan de hierboven beschreven uitwassen van de voedingsindustrie. Maar de boodschap van “anders gaan eten” brengen ze nu ook weer niet. En er is meer:

Jan Aertsen en Dirk Barrez in “Wie zorgt er voor een échte groene revolutie?” :

Sommige wereldwinkels of andere fairtrade-initiatieven voelen zich niet alleen verbonden met boeren in het Zuiden. Ze zoeken ook aansluiting bij de lokale, familiale landbouw. Dat doen ze bijvoorbeeld door zich in te schakelen in een zo kort mogelijke keten tussen landbouwers uit de regio en de consumenten die de weg naar de wereldwinkel weten te vinden. De wereldwinkel kan bijvoorbeeld een afhaalpunt zijn voor de groente-abonnementen of voor de leveringen van een vereniging van boeren-producenten. Lokale boeren en wereldwinkeliers kunnen misschien best partners zijn en de handen in elkaar slaan. Dan zouden de klanten er terechtkunnen voor een veel ruimer aanbod, zowel van fairtrade-producten uit het Zuiden als van heel diverse voedingsproducten van onze familiale landbouw. Dan zouden bijna zeker ook veel meer mensen goede klanten worden van die winkels.

waarom de voedselprijzen zullen blijven stijgen ? – “’t is simpel: er is te weinig landbouwgrond om iedereen te eten te geven” – interview Humo met Geert Haesaert, professor plantenteelt Gent

Wellicht interesseren je ook deze artikels:
1. De kosten van voeding: feiten en figuren
2. versimpeling van het dieet: over de noodzaak van duurzame eetpatronen (1974: Lester Brown – 2006: Winnie Gerbens)
3. Aardappelen en brood eten in plaats van rijst’ – dr. Winnie Gerbens

OPMERKING: Onderstaand artikel nam ik over uit HUMO. Het is nergens online terug te vinden, vandaar. Dus, dank u, HUMO!

De prijs van voedsel is het voorbije jaar met bijna acht procent gestegen. Daar zijn we met z’n allen nog altijd niet goed van. Er is gepoogd ons gerust te stellen: België was al jaren goedkoper dan de andere landen in de eurozone, de prijsstijging was een correctie, meer niet. Op zich klopt dat – maar geloof niet dat het daarom gedaan is met de stijgende prijzen. Geert Haesaert, professor plantenteelt aan de Gentse Hogeschool, een onderdeel van de Universiteit Gent, volgt de wereldlandbouw op de voet en zijn conclusie is even simpel als hard: voedsel wordt nog een pak duurder.

Geert Haesaert “Over de prijzen van het voedsel in de supermarkt zal ik het niet hebben. Dat die stijgen, heeft onder andere met de hogere brandstofprijzen te maken en ook met winstmarges, en dat is mijn rayon niet (lacht). Ik ben een plantenteler, ik kijk alleen naar de prijs die de boer krijgt. Die beïnvloedt de verkoopprijs evengoed. Kijk maar naar pasta, of koekjes: die zijn duurder geworden omdat de graanprijs fors is gestegen.

En graan en ook andere gewassen zullen alleen maar duurder worden. Prijsschommelingen zullen er altijd zijn – de oogst kan meevallen of tegenvallen – maar de boven- en ondergrens van die schommelingen komt steeds hoger te liggen. Dat is onvermijdelijk.”

HUMO Waarom bent u daar zo zeker van?

Haesaert “De FAO (Food and Agriculture Organisation, de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties) heeft berekend dat we voor iedere mens 250 tot 300 kilo graan per jaar nodig hebben. Tot nog toe zijn we erin geslaagd dat cijfer te halen. Er zijn gebieden in de wereld die het met minder moeten stellen, maar dat heeft met politiek of logistiek te maken, niks met productietekorten op zich. De productie stijgt nog, maar: het stijgingspercentage neemt af, en je kan concluderen dat het einde van de groei in zicht is.

De wereldbevolking daarentegen neemt alsmaar toe. In 2050 – en dat is niet meer zo veraf – zijn we volgens de voorspellingen met negen miljard. Tegen dan kampen we met een graantekort: dan halen we die 250 kilo per hoofd niet meer. En een tekort zorgt altijd voor hogere prijzen: da’s de wet van vraag en aanbod.”

HUMO Waarom denkt u dat we niet nog meer graan kunnen produceren?

Haesaert “Er is simpelweg geen plaats. Elf procent van het aardoppervlak is geschikt voor de landbouw, en slechts drie procent voor intensieve landbouw – en dan heb ik het niet eens over industriële productie, gewoon over grond waarop je jaar in jaar uit gewassen kan telen. Die drie procent wordt nu al volledig gebruikt. In Afrika zullen nog wel een paar miljoen ongebruikte en relatief goede hectaren liggen, maar dan houdt het op.

De FAO heeft vastgesteld dat haast alle nieuwe landbouwgrond van minderwaardige kwaliteit is. Landbouwgrond winnen is vaak ook gevaarlijk: je verstoort de natuur en brengt ecosystemen en de biodiversiteit in gevaar. Dikwijls moet je er bossen voor omhakken, wat leidt tot erosie, woestijnvorming, modderstromen… In China is de woestijn opgerukt door de landbouwuitbreiding.”

HUMO Een gigantisch land als China heeft dus geen landbouwgrond meer op overschot?

Haesaert “Integendeel. Per jaar verdwijnt in China 650.000 hectare landbouwgrond: evenveel als het volledig areaal in Vlaanderen. Er worden huizen op gebouwd, fabrieken, wegen.”

HUMO Waarom moeten daar akkers en weiden voor opgeofferd worden?

Haesaert “Mensen wonen altijd in de vruchtbaarste gebieden. Een stad die uitdijt, pikt sowieso landbouwgrond in. Toen ik in 1994 voor het eerst in Peking was, bestond die stad uit vier ringen: nu, amper veertien jaar later, zijn er al acht. Als je grote steden met snelwegen verbindt, zoals China volop doet, ga je evenzeer door landbouwgrond. En de Drieklovendam op de Jangtse is een ramp: daar heeft men 30 tot 40.000 hectare goeie landbouwgrond laten onderlopen.

Het gevolg is dat China nu al veel meer graan importeert dan vroeger. In Afrika nemen ze zelfs gronden in concessie, zoals vroeger met de mijnen. In de buurt van Lubumbashi in Congo, waar mijn departement een landbouwproject heeft lopen, is een hele vallei door Chinezen ingenomen. Daar gaan ze volgend jaar rijst telen. En de Congolees zelf, die krijgt daar peanuts voor terug. De Chinezen komen met eigen machines en eigen mensen, en zowat de hele oogst wordt meteen per boot naar het thuisland verscheept: allemaal onder het mom van ontwikkelingssamenwerking.”

HUMO Er zijn niet alleen méér Chinezen, ze worden ook rijker. En rijke mensen eten meer.

Haesaert “Klopt. De Chinezen eten bijvoorbeeld meer vlees dan vroeger. Maar om varkens en kippen te voederen, heb je – inderdaad – granen nodig.”

genetisch gemanipuleerd

HUMO Meer landbouwgrond kan dus niet, maar misschien kan op dezelfde oppervlakte wel meer geteeld worden.

Haesaert “Er zit nog een beetje rek in de klassieke veredeling van gewassen, en in bepaalde delen van de wereld kan de gewasbescherming – het gebruik van insecticiden en pesticiden en zo – nog beter, maar veel meer marge is er niet meer.

De vraag is: kunnen GGO’s, genetisch gewijzigde organismen, een oplossing bieden? Ik ben daar zeker niet tegen, maar ik geloof niet dat ze voor de grote ommekeer zullen zorgen. Met GGO’s kun je in potentie zeker een hogere opbrengst halen, maar in de praktijk steekt een gebrek aan water of zon daar een stokje voor.

GGO’s hebben misschien een grotere toekomst als energiegewassen. Als we, met genetische wijziging, de samenstelling van die planten kunnen verbeteren en er ook voor kunnen zorgen dat ze groter worden, dan krijgen we meer en betere grondstoffen van methaan en bio-ethanol.

Waarmee we bij het volgende probleem zijn aanbeland: op steeds meer landbouwgrond staat nu grondstof voor bio-energie. Benzine is duur, dus wordt het interessant om bio-olie te maken. Bovendien is het milieuvriendelijk, dus steunen politici die industrie graag. Met als gevolg dat er nóg minder graan voor menselijke consumptie beschikbaar zal zijn, en de prijzen nog verder stijgen.”

HUMO In de Verenigde Staten dient al één derde van de maïsproductie voor de aanmaak van bio-energie.

Haesaert “Met vérstrekkende gevolgen. Vroeger teelden ze in de Midwest naast granen vooral soja. Die hebben ze vervangen door maïs, want dat was dankzij de bio-energie winstgevender. Maar daardoor kwam er in Amerika een tekort aan soja en werd die duur. Waarop de Brazilianen massaal bossen zijn gaan omhakken om er soja te telen. Het is een domino-effect.

In België worden dit jaar nog twee grote installaties voor het maken van bio-ethanol opgestart. Als die eenmaal op volle capaciteit draaien, hebben ze 35.000 hectare tarwe nodig: vijftien procent van alle tarwe die in ons land verbouwd wordt. En dat is nog maar het begin.”

HUMO Nu we toch over het milieu bezig zijn: water is een kostbaar goed geworden.

Haesaert “Dat wordt ook stilaan een probleem. Tussen 1955 en 1982 is de graanopbrengst – het aantal geoogste kilo’s – met 2,3 procent gestegen. Die groei was te danken aan betere bemesting, aan betere gewasbescherming, aan veredeling van rassen, maar vooral: aan irrigatie. We zijn onze akkers overvloedig gaan bevloeien, maar dat is niet meer zo evident. In Bretagne en de streek bezuiden Parijs gelden al redelijk strenge waterquota voor de landbouw. In sommige departementen in het zuiden is het tijdens hete maanden zelfs verboden te sproeien.

Californië, nog altijd de landbouwstaat van Amerika, is voor het grootste deel van zijn productie afhankelijk van irrigatie. Tot nog toe geen probleem, want de boeren hebben ‘waterrechten’: ze mogen zoveel gebruiken als ze maar willen. Maar LA dijt uit, en een stad slikt veel water. En het nabijgelegen Arizona, waar steeds meer rijke Amerikanen hun oude dag slijten, pompt meer en meer water uit de Coloradorivier, al was het maar om de vele golfterreinen te besproeien. Die rivier raakt leeggepompt, en dus staan de waterrechten van die boeren ter discussie. Als ze het pleit verliezen, zal dat nefast zijn voor hun oogst, en zal de prijs van hun producten verder stijgen.”

cultiver son jardin

HUMO Plant- en zaaigoed is duurder geworden. Ook dat beïnvloedt de prijs.

Haesaert “Da’s een vicieuze cirkel: als het eindproduct duurder wordt, dan ook het plant- en zaaigoed. Het is namelijk harder werken om zaaigoed te kweken dan gewoon graan. Dus willen die boeren – terecht – ook meer verdienen.”

HUMO Ook de prijzen van meststoffen en gewasbeschermers zijn fors de hoogte ingeschoten. Sommige producten zijn het voorbije jaar in prijs verdubbeld. En waar die sector vroeger met jaarprijzen werkte, is er nu al sprake van maand- en zelfs weekprijzen.

Haesaert “Ik heb zelfs weet van dagtarieven! Dat is inderdaad een aanzienlijke extra kost geworden.”

HUMO Als er en tekort aan granen komt, zal men dan landbouwgrond waar nu prei of paprika groeit opofferen om aan de basisbehoefte aan graanproducten te voldoen?

Haesaert “Dat is heel goed mogelijk. Waardoor de prijs van die ándere gewassen weer zou stijgen.”

HUMO Ja, hoe zit het eigenlijk met groenten en fruit? Zullen die ook almaar duurder worden?

Haesaert “De schaarste zal de landbouwgrond duurder maken. Of je daar nu prei of graan op plant, dat maakt geen verschil. Het waterprobleem, de prijs van mest en gewasbescherming, de olieprijzen, de arbeidskosten – daar hebben groenten- en fruittelers evenzeer last van. Dus zullen groenten en fruit ook aanzienlijk duurder worden: het kan gewoon niet anders.”

HUMO Slimme mensen beginnen nu met een moestuin?

Haesaert “Alleen al voor je gezondheid zou je ’t moeten doen, en om weer eens in contact te komen met de natuur. En je spaart er – als je je werkuren tenminste niet meerekent – zeker een cent mee uit. Maar in je basisbehoeften kan je nooit helemaal voorzien. Ik ken weinig tuiniers die graan verbouwen.”

HUMO Bloem of brood zullen we moeten blijven kopen.

Haesaert “En dat zal er helaas niet goedkoper op worden. Ik zeg niet dat er volgend jaar al een nieuwe forse prijsstijging komt, misschien laat ze zelfs nog een paar jaar op zich wachten, maar vroeg of laat is het zover. Dat is onvermijdelijk.”

HUMO Toch bedankt.

Sander Van den Broecke

weekblad Humo – 11 maart 2008

ethisch eten: hoe ethisch, duurzaam of ecologische verantwoord is onze voeding?

Dit is een interessant lijstje, dat ik 23 maart 2008 op de website van de Engelse krant The Guardian vond, over “ethisch eten”.

Opmerking: kwesties als verpakking, regiofair, verspilling, overmatige consumptie, e.d. ontbreken in dit lijstje. Later zal ik deze in een nieuwe bijdrage aanbrengen.

de sleutelvragen

Vragen die we in overweging kunnen nemen bij het beslissen over hoe ethisch en ecologische verantwoord of duurzaam onze voeding is:

hoe wordt de voeding geproduceerd — machinaal of manueel?

Voedsel dat lokaal wordt geproduceerd, is niet noodzakelijk klimaatvriendelijker of duurzamer dan voedsel dat wordt ingevoerd. Er worden in ons deel van de wereld veel meer tractoren of andere machines gebruikt bij het produceren van voedsel, dan in ontwikkelingslanden.

‘Er zijn in de wereld dertig miljoen boeren met een tractor. Meer dan een miljard anderen moeten het in het beste geval met een os of een ezel stellen – vaak hebben ze alleen een hak of een machete.’ – Dirk Barrez in ‘Boeren aller landen, verenigt u’ uit Knack magazine van vrijdag 14 september 2007 [link]

hoe wordt het voedsel vervoerd en hoever moet de koper zich verplaatsen om het te kopen?

Lokaal geproduceerd voedsel kan minstens even sterk op het milieu wegen als voedsel dat wordt ingevoerd, wanneer de koper er zich verder voor moet verplaatsen en daar een gemotoriseerd voertuig voor gebruikt.

‘De gemiddelde (Amerikaanse) koper rijdt in zijn auto van twee ton een aantal kilometers naar de supermarkt om tenminste één maal per week ongeveer vijftien kilo voedsel te vervoeren.’ – Lester Brown in ‘Ons dagelijks brood’ uit 1974

‘(…) de auto van de consument die op en neer rijdt naar de super (laten we zeggen voor 5 kilometer) om even een brood en een pak melk te halen, belast het milieu onevenredig meer dan een vliegtuiglading suikerbonen uit Kenia, omgerekend in energieverbruik voor het transport per hoeveelheid levensmiddel [MJ/kg].’ – Foodmiles: ‘koop dichtbij’ wordt een thema – Ulphard Thoden van Velzen op foodlog.nl (2006) [link]

wie wordt er beter van het verbouwen van het voedsel?

Landbouw is voor de meerderheid van de bevolking in ontwikkelingslanden de belangrijkste bron van inkomsten.

‘Ik denk dat de term ‘duurzaam’ niet duurzaam is. Door slaafvrije Afrikaanse vruchten te kopen draag je meer bij aan een betere wereld dan door in je hybride-auto langs de boerderij te rijden voor een half dozijn eieren.’ – ‘Voedselkilometers ramp voor miljoen Afrikaanse fruittelers’ – journalist Wouter van der Land op foodlog.nl (2007) [link]

‘in de meeste Afrikaanse landen werkt nu 70, 80 procent van de mensen in de landbouw. Die kunnen niet allemaal een redelijk inkomen krijgen. Het is maar als de landbouw productiever wordt dat er voor een aantal mensen kansen komen om iets anders te doen. Onderwijs, gezondheidszorg, de eerste industrie. En dan slaat de motor aan.’ – Dirk Barrez in ‘Boeren aller landen, verenigt u’ uit Knack magazine van vrijdag 14 september 2007 [link]

welke chemische middelen werden er gebruikt tijdens het telen van het voedsel?

Het kan best zijn dat bij het verbouwen van voedsel in ontwikkelingslanden minder schadelijke chemische middelen gebruikt (hoeven te) worden.

‘Voedsel telen (…) heeft verhoudingsgewijs drie tot vier ton aan TNT per 4000m² nodig op een moderne Amerikaanse boerderij. De energie, die wordt toegevoegd aan de velden in Iowa, is gelijk aan de energie van 4,000 keer de atoombommen die op Nagasaki vielen.’ – Richard Manning in ‘The oil we eat’ (2004) [link]

‘… er wordt geschat dat 150.000 mensen afhankelijk zijn van biolandbouw in Kenia voor hun levensonderhoud — de vrees bestaat dat zij slachtoffer zullen worden van de nieuwste Westerse obsessie: voedselkilometers.’ – ‘Organic farmers face ruin as rich nations agonise over food miles’ op timesonline.uk (2007) [link]

hoe of hoelang werd het voedsel bewaard?

Lokaal geproduceerd voedsel kan (in bepaalde gevallen) lang bewaard worden. Voeding kies je best naargelang de tijd van het jaar.

‘In het geval van uien is het Verenigd Koninkrijk (VK) meer energie-efficient dan Nieuw-Zeeland (NZ). Maar, wanneer de opslagkosten voor de uien uit het VK worden meegerekend ter vervanging van (verse) import uit NZ dan is het VK minder efficient dan NZ.’ – citaat rapport ‘Food Miles – Comparative Energy/Emissions Performance of New Zealand’s Agriculture Industry’ van de Lincoln University in New Zealand (2007) [link]

‘Verse erwtjes … kosten slechts 40% van de energie van een diepgevroren verpakking erwten, en slechts 2,5 procent van een blik erwten.’ – Bringing the Food Economy Home, Norberg-Hodge, Merrifield, Gorelick [link]

hoeveel land werd er gebruikt bij het verbouwen van het voedsel?

Een vegetarisch dieet legt op minder grond beslag dan een voedingspatroon met vlees of dierlijke producten als melk. Niet de plaats van waar de voeding komt kan het meest belangrijk zijn, maar wel wát er wordt gegeten.

‘We consumeren steeds meer vlees, fruit, koffie en alcohol. Daardoor is er meer land, water en energie nodig voor onze voedselproductie.’ – Westers eetpatroon verhoogt druk op natuurlijke hulpbronnen – Winnie Gerbens-Leenes ontwikkelde een methode om de duurzaamheid van eetpatronen te meten (2006) [link]

‘… de bloedrode Westerse honger naar vlees kan niet wereldwijd overgenomen worden. Een vleesetende levensstijl in niet duurzaam: er is niet genoeg land om voor iedereen vlees te produceren.’ – ethicus en filosoof Peter Singer in ‘Ethics of eating’ op Mail&Guardian Online (2006) [link]

‘In totaal gebruikt de veehouderij 30% van het landoppervlak en 70% van alle landbouwgrond in de wereld.’ – ‘Vlees eten slechter voor milieu dan autorijden’ – Ailko Faber citeert rapport ‘Livestock’s long shadow’ op foodlog.nl (2007) [link]

‘Er worden momenteel 31 miljoen hectaren biologisch verbouwd.’ [link]

ook interessant: Eet minder vlees!

hoe wordt de voeding thuis bereid of bewaard?

Hoelang het voedsel bewaard wordt (bijv. in een ijskast) of hoelang het duurt om het te bereiden (bijv. de kooktijd) bepaalt voornamelijk de totale hoeveelheid verbruikte energie.

‘In België wordt jaarlijks zo’n 15 ton CO₂ per persoon geproduceerd. Voor louter huishoudelijke activiteiten komt de uitstoot neer op 7 ton per persoon per jaar.’ – vzw kilowat?uur in ‘CO2minderen voor dames’ (2007) [link]

‘… uit ons onderzoek blijkt dat in het geval van aardappels van eigen bodem, 48% van alle energie tijdens de levenscyclus van de aardappel in de keuken verbruikt wordt (de levenscyclus behelst het zaaien, groeien, oogsten, verpakken, bewaren, transporteren en consumeren van de aarappels).’ – Gareth Edwards-Jones in ‘Food miles don’t go the distance’ op news.bbc.co.uk d.d. 16 maart 2006 [link]

 

1. Het lijstje, van de website van The Guardian.

2. duurzaam en eco-efficiënt: ‘meet, reken, win voor meer eco-efficiëntie thuis’

‘Zowat elk handelen kost energie. Bewegen we op eigen spierkracht dan moeten we na een tijdje eten. De energie van het voedsel dient om ons aan de gang te houden.
Voedsel is niets anders dan lekker verpakte energie van de zon en CO₂ uit de lucht die de groene bladeren van de planten opnemen en vastleggen. Na de vertering en bij het uitademen stoten wij die CO₂ weer uit. Het systeem is in evenwicht.’

: uit het boekje ‘CO2 voor dames’ van vzw www.co2minderen.be

3. ‘Boeren aller landen, verenigt u’ – rechtstreekse link

4. Foodmiles: ‘koop dichtbij’ wordt een thema – rechtstreekse link

5. ‘Voedselkilometers ramp voor miljoen Afrikaanse fruittelers’ – rechtstreekse link

6. ‘The oil we eat: Following the food chain back to Iraq’ – rechtstreekse link

7. ‘Organic farmers face ruin as rich nations agonise over food miles’ – rechtstreekse link

8. ‘Food Miles – Comparative Energy/Emissions Performance of New Zealand’s Agriculture Industry’ – rechtstreekse link

9. ‘Bringing the Food Economy Home’ – quote op celsias.com

10. ‘Duurzaam eten: wat een water en vierkante meters!’ (foodlog.nl over Winnie Gerbens-Leenes) – rechtstreekse link

11.Peter Singer: ‘Ethics of eating’ – rechtstreekse link

12. ‘Vlees eten slechter voor milieu dan autorijden’ – rechtstreekse link

13. ‘Global Organic Farming: Continued Growth’ – rechtstreekse link

14. ‘Food miles don’t go the distance’ – rechtstreekse link

Terug naar boven