UPDATE: “Sinaasappelsap, heerlijk of bitterzoet?” op Oxfam-Wereldwinkels
Van water wijn maken was al straf. Een kartel van drie Braziliaanse saphandelaars tovert 2000 jaar later de prijs van sinaassap om naar die van water.
Absurd, maar hoe en waarom dat gebeurt, legt deze interessante reportage uit. [INFO]
Bij dit alles nog even dit. Na de banken staan nu ook grote voedselconglomeraten op instorten. De grondstoffenschaarste slaat ongenadig toe. En anders dan met het geld, is deze schaarste niet virtueel:
And it’s not just coffee that’s being affected in the current drought. Brazil is also the world’s largest exporter of sugar, oranges, soy and cattle. Prices for those commodities are also surging in response to the drought in South America. Some cities in Brazil have already begun water rationing. This week, Reuters reported that Brazil may have to lower its 2014 economic growth forecast as a result of the ongoing drought.
heeft fair trade hierop een antwoord?
Op mijn favoriete Foodlog.nl ging het augustus 2012 over precies die sappenhandel en kopte de auteur boven zijn artikel: ‘Ik maak me zorgen over Fair Trade’.
Aanstoker van het artikel op Foodlog was saphandelaar Gerard Verbruggen. Hij had vernomen dat Louis Dreyfus, één van de grote vier bedrijven die vrijwel de gehele wereldmarkt voor sinaasappelsap in handen hebben, door Fairtrade gecertificeerd zou gaan worden. Daar kon hij met zijn gezonde Hollandse handelarenverstand niet bij.
Daarna bleef het er windstil. Maar achter de schermen werkte het door Foodlog geplaagde Max Havelaar aan “oplossingen”. En eind 2014 – zo heeft Oxfam-Wereldwinkels zich voorgenomen – zal de internationale sapketen volledig in kaart zijn gebracht, door de NGO. UPDATE – inmiddels is de eerste case klaar: concentratie op de Braziliaanse fruitsapmarkt.
Ik ging op mijn beurt ook nog even op ontdekkingsreis.
Max Havelaar: #zoektuhetverderzelfmaaruit
Het viel me op dat Lidl voor een liter fairtradesinaassap 1,39 euro vroeg (tijdens de nederlandse Week van de Fair Trade zelfs een ongelofelijke 0,99 cent), terwijl Oxfam voor kwasi hetzelfde sap 1,85 euro aanrekende.
Ik stelde eind 2013 deze vraag aan Max Havelaar België:
 KLIK VOOR GROTERE, LEESBARE WEERGAVE |
in het boekje van de fairtrade week in NL stond een soort van advertentie (publireportage) met het sap van Lidl afkomstig van de partner Coagrosol.
Men spreekt daar over een verwerkingsbedrijfje vanaf 2014. Dat werd gerealiseerd met de premies, die de groep ontving via fair trade. Hierdoor gaan de boeren meer verdienen, zo suggereert de tekst, tussen de regels.
|
Dit is natuurlijk belangrijk nieuws. Lidl dat zich linkt aan mensen met een gezicht. Maar de vraag waar wij nu mee zitten: is het eigenlijk geweten hoeveel die boeren nu precies meer gaan verdienen? Ik vernam, dat boeren door deze stap zelf in handen te krijgen (het exportklaar maken van het sap) drie tot vier keer meer zouden moeten verdienen.
Dit wordt beweerd door mensen die in de sappenhandel zitten:
“De boer brengt op dit moment een krat sinaasappels voor $5 bij zijn eerlijke coöperatie. In zo’n krat zit 40,8 kilo aan ongeperste, vers geplukte sinaasappelen. Van 250 kratten maakt zijn coöperatie 1 ton geconcentreerd sinaasappelsap. De coöperatie koopt die eerlijk in voor $500 dollar en verkoopt die voor een eerlijke, voor FLO vastgestelde FOB prijs van $2200. Tussen wat de boer krijgt en wat zijn coöperatie krijgt zitten $1700. Wat de boer daarvan krijgt, moet hij maar afwachten.”
Klopt dit? Concrete cijfers van wat de boeren verdienen vind ik nergens. Ook niet wat betreft wat ze nu meer gaan verdienen nu ze zelf hun sap gaan kunnen vermarkten, volgens het blaadje in NL.
Dit was hun (lullige, ongeïnteresseerde) antwoord:
Gezien je hongerig bent naar niet enkel meer Fairtrade producten maar ook meer informatie over Fairtrade hierbij alvast interessante informatie met betrekking tot jouw vragen:
Min Prijzen & Premie
> http://www.fairtrade.net/price-and-premium-info.html
Specifiek voor Sinaasappelsap
> http://www.fairtrade.net/fileadmin/user_upload/content/2009/standards/documents/2013-6-13_EN_OrangeJuice_PriceAnnouncement.pdf
> http://www.fairtrade.net/fileadmin/user_upload/content/2009/standards/documents/2013-6-13_EN_OrangeJuicePricing_ExplanatoryDocument.pdf
Voelde ik mij geholpen? Neen, natuurlijk niet. Ieder die al eens vragen stelde aan Max Havelaar, zal deze manier van communiceren herkennen: #zoektuhetverderzelfmaaruit
Onderaan dit artkel doe ik de rol die Max Havelaar speelde in het Dreyfus-verhaal uit de doeken. Het bovenstaande antwoord moet je binnen die context interpreteren.
Oxfam-Wereldwinkels
Bij Oxfam waren ze behulpzamer:
De manier waarop het nu gaat (sinds half 2013), is dat het verwerkingsbedrijf een bepaald percentage van de prijs van het sinaasappelconcentraat aan de boeren moet betalen (hierbij rekening houdende met het rendement van de sinaasappelen, met sommige sinaasappelen kan je meer of minder concentraat produceren dan gemiddeld). Eigenlijk moeten boeren bekijken vanaf welk punt ze break even kunnen draaien als ze een eigen verwerkingsfaciliteit opzetten en dan pas kan je bepalen hoeveel meer ze zouden verdienen (vanaf een bepaald minimumvolume). Coagrosol werkt aan een eigen verwerkingslijn voor de puree’s (guave en mango) maar voor sinaas kloppen ze aan bij de industrie.
Maar wat bepaalt dan het prijsverschil tussen het sap van Lidl en dat van Oxfam?
Vermoedelijk dat Lidl verliest/lagere marge neemt op één product (op fairtrade sinaasappelsap dat zeer laag geprijsd is), maar dit kan verhalen op grote(re) winst op andere (niet-fairtrade) producten. Dat is trouwens ook de vrees van kleine boeren wanneer grote spelers een FLO-certificaat krijgen: de grote spelers hebben vaak naast fairtradeproducten ook een conventioneel gamma en kunnen door hun sterke marktpositie de prijzen gaan beïnvloeden. De conventionele producten worden duurder (en de marge gaat naar het bedrijf en niet naar de boeren) en die winst kan gebruikt worden om toch mee te gaan in het fairtrade verhaal en daar lagere marges op te halen. Uiteindelijk zijn het de kleine coöperatieven die hier hinder van ondervinden, want de prijzen gaan in het algemeen naar omhoog met een mogelijke impact op verkoop, zeker als de markt reeds verzadigd is.
En drinken we bij Lidl en Oxfam effectief sap van Coagrosol in Vlaanderen?
Waarschijnlijk niet, aangezien het mass balance is. De reden voor mass balance is dat een kleine boerengroep vaak niet genoeg sinaasappels in één keer kan leveren om een productie op te starten (je hebt toch enkele tonnen nodig). Vandaar dat toegelaten wordt om te mengen met andere sinaasappels zodat de fairtrade sinaasappels niet liggen te rotten terwijl er gewacht wordt op voldoende volume.
Wat verdient de boer, dan? Kloppen de berekeningen op Foodlog ook vandaag nog?
Dit is wat Foodlog stelde:
1. De boer brengt een krat sinaasappels voor minimum $5 bij zijn eerlijke coöperatie.
2. In zo’n krat zit 40,8 kilo aan ongeperste, vers geplukte sinaasappelen. Van 250 kratten maakt zijn coöperatie 1 ton geconcentreerd sinaasappelsap.
3. De coöperatie koopt die eerlijk in voor $1250 dollar (= 250 x 5) en verkoopt die voor een eerlijke, door FLO vastgestelde FOB prijs van $2300.
4. Tussen wat de boer krijgt en wat zijn coöperatie krijgt zitten $1150.
5. Wat de boer daarvan krijgt, moet hij afwachten.
Antwoord:
Dit is recentelijk veranderd. Wat de boer krijgt, wordt bepaald op basis van een percentage van de minimum FLO FOB prijs van 2300 dollar per ton. Dat percentage hangt af van de grootte van de verwerkende industrie (hoe groter, hoe lager de processing fee wordt geredeneerd) en van het rendement van de sinaasappels. In Ghana bv. heeft de industrie 15 ton sinaasappels nodig om één ton sinaasappelconcentraat te kunnen maken. Gezien de grootte van de fabriek moeten ze 69% van de FLO prijs aan de boeren betalen: dus 1587 dollar wordt aan de boeren betaald per ton concentraat dat verkocht wordt. Er zit dus 713 dollar tussen de verkoopprijs en wat de boeren krijgen. Dat dient voor de industrie om de sinaasappels te verwerken + marge.
Voor Coagrosol is de situatie anders. Het rendement in Brazilië ligt hoger: je hebt er 11 ton sinaasappels nodig om 1 ton concentraat te maken. Coagrosol laat de sinaasappels verwerken bij een grote speler, Citrovita. Citrovita moet 74% van de prijs betalen aan Coagrosol: 1702 dollar. Dus er blijft een kleine 600 dollar over voor verwerking.
En dit stelde Foodlog ook:
a. de verwerking, op basis van commerciële prijzen, hoeft niet meer dan $1,50 per krat van 40,8 kilo te kosten.
b. een commercieel bedrijf vraag zo’n $100 voor het vervoer van de coöperatie naar de boot die het sap naar ons vaart. Als een coöperatie ver van de haven ligt kan dat wat hoger zijn, maar met $150 heb je het wel gehad.
c. het persen en concentreren van de sinaasappelen tot een ton sap kost 250 kratten maal $1,50 = $375. Tel daar het vervoer bij op en je komt op maximaal $525 kosten.
d. van de $1150 kan er dus $525 verklaard worden
Dus dan blijft er $625 over. Interessant zou dus zijn te weten wat hiervan (op termijn) bij de boer of plukker terecht gaat komen.
Antwoord:
Dit klopt niet helemaal. In het Ghanese voorbeeld blijft er 713 dollar over en geen 1150. Je moet weten dat afhankelijk van wie verkoopt (boer of industrie), er ook nog opslagkosten moeten betaald worden en een eventueel risico dat het concentraat toch niet als fairtrade verkocht kan worden omdat er niet genoeg vraag is.
De meerwaarde van het zelf kunnen verwerken, dan: Max Havelaar pakt hiermee uit – samen met Lidl – maar wat is daar dan van?
Maar dit gaat over een andere lijn: over de mango- en guavepuree. Coagrosol zal zeker in de nabije toekomst het sinaasappelconcentraat niet zelf kunnen verwerken, ze hebben gewoon niet voldoende capaciteit. Een fabriek opzetten om concentraat te verwerken, vraagt echt wel een minimum hoeveelheid te verwerken sinaasappels. Natuurlijk is het idee op zich interessant voor de coöperatie om een eigen verwerkingsfaciliteit te hebben, maar dat vraagt veel menselijk en financieel kapitaal dat moet gemanaged worden. Veel kosten dus en het is niet altijd duidelijk of je die kan terugverdienen.
Ok, zelf verwerken is geen optie voor kleine sinaasproducenten. 600 blijft er over voor verwerking. En er gaat dus nu veel meer naar de boer, dan wat Foodlog eerder berekende. Maar Foodlog telde voor dat verwerken 375€ – of incl. vervoer 525€ – moet kosten. Dan draait Citrovita bijna gratis voor Coagrosol?
Citrovita is een hele grote industrie dus hun overheadkosten zullen laag zijn waardoor ze minder vaste kosten hebben per ton geproduceerd sinaasappelsap. Bij kleine verwerkers ligt dat vaak anders (vandaar ook dat de percentages die de fabrieken moeten betalen aan de boeren groter worden hoe groter de fabriek is). Er zijn dus schaalvoordelen. Nu, moest Coagrosol het zelf proberen te organiseren of bij een middelgrote onderneming aankloppen, dan zouden bovenstaande cijfers correcter zijn. Maar dan zou het percentage dat overblijft voor de fabriek ook groter zijn. De cijfers: min FLO FOB prijs = 2300 dollar per ton. Grote fabriek: houdt 26% hiervan over, 74% gaat naar de boeren. Middelgrote fabriek houdt 31% hiervan over, 69% gaat naar de boeren. Kleine fabriek: houdt 35% over, 65% gaat naar de boeren.
Dat is duidelijk. Maar als fairtraders willen we toch werken aan iets als een ideale marktsituatie. Daarom deze vragen:
Wat is dan de ideale situatie voor de boeren?
De boeren klagen over de macht van de industrie. Zij willen zelf verkoper zijn van het sinaasappelconcentraat en de industrie betalen in de vorm van maakloon. De boeren willen daar dus zelf verkopen. Dat betekent echter dat de boeren: zelf hun fruit moeten voorfinancieren (want ze krijgen pas hun geld als het concentraat verkocht is) én de fabriek moeten betalen voor de verwerking. Dat betekent dus dat je werkkapitaal nodig hebt. Als je als coöperatie dat voor elkaar krijgt, is dat mooi. In Brazilië houdt de industrie echter de touwtjes in handen en willen de boeren het liever anders. Aan de andere kant ligt in Brazilië het risico dan ook bij de verwerkers: zij betalen het fruit dus de boer heeft meteen een inkomen. Maar dat risico betekent vaak hogere marges (als het goed gaat) en de boeren willen zelf die marges binnenhalen (of toch ten minste gedeeltelijk).
In Ghana heeft de verwerkende industrie dan weer niet liever dan dat de boeren zelf aan het stuur staan, want dan hoeft de fabriek zich enkel te bekommeren om de verwerking zonder al het fruit op voorhand te moeten betalen én de kosten voor verwerking op te hoesten. Maar de boeren in Ghana willen daar niets van weten (het omgekeerde dus dan wat in Brazilië gebeurt): de boeren willen meteen geld krijgen voor hun fruit (en dat is niet zo als te zelf het concentraat gaan verkopen) en ze hebben ook geen geld om het maakloon te betalen aan de fabriek. Dus nu moet de fabriek alles betalen en wachten op het geld van de verkoop (die niet altijd zeker is). Dus het risico ligt bij de fabriek en niet bij de boer.
Maar Foodlog beweerde dat Max Havelaar het loon van de boer in rook liet opgaan… Wat zou de boer echt moeten kunnen verdienen?
Hangt af van het risico dat hij neemt. Je hebt boeren die gewoon meteen geld willen krijgen voor hun fruit en daarmee is de kous af. Je hebt andere boeren die zelf het concentraat willen verkopen en hiervoor de nodige investeringen willen doen (klanten zoeken, relaties onderhouden, werkkapitaal vinden). Het is logisch dat beide situaties verschillend verloond worden.
Wat is dan de ideale marktsituatie?
Hangt af van de situatie: zijn er veel verwerkers of net niet, kan je makkelijk werkkapitaal krijgen (bij banken), is het telen van sinaasappels een bijkomstige activiteit voor de boer of bepaalt het echt het grootste deel van zijn inkomen …. Er zijn zoveel factoren die ook zo wisselend zijn … Wij gaan uit van het feit dat elke stap in de keten correct moet verloond worden, dwz volgens de toegevoegde waarde die geleverd is.
Wat is de faire prijs voor een fles sinaassap?
De prijsopbouw die Oxfam hanteert: zie oxfamwereldwinkels.be
In deze prijs moet inderdaad ook nog de kost voor de verwerking afgetrokken worden, maar dat hangt af per situatie en de relatie met de verwerker. De fairtrade prijs voor sinaasappelconcentraat (2300 dollar per ton FOB) is wel zo opgesteld dat er na verwerking nog voldoende overblijft voor de boeren (minimum 5 dollar per kg). Factoren die bepalen wat er eventueel nog bovenop komt: kwaliteit fruit, hoeveelheid fruit (verwerken van lagere batches kost meer omdat je een bepaalde overhead hebt), eigen verwerkingsfabriek of niet (als de coöperatieve een eigen fabriek heeft, gaat er minder marge ‘verloren’), lokale realiteit (zijn er veel verwerkingsbedrijven en is er dus een zekere concurrentie of niet of is er maar één verwerkingsfabriek?), …
KLIK OP DE PRENT VOOR EEN GROTERE, GOED LEESBARE WEERGAVE
bedankt Oxfam – nog wat verder sprokkelwerk
Oikocredit : werkkapitaal
 |
Werkkapitaal is een heikel punt voor veel coöperaties. Vorig jaar had Coagrosol een belangrijke klant, die een groot deel voorfinancierde (door de boeren vrijwel meteen na de oogst te betalen voor hun fruit). Maar diezelfde klant heeft dit jaar veel minder gekocht (en dus ook veel minder voorgefinancierd) en daarom moest Coagrosol dus de nodige financiering bij elkaar krijgen om de leden te betalen eens ze het fruit geleverd hadden. |
Een Oikokrediet kan hierbij helpen. Ik las deze pagina op hun website: http://www.oikocredit.nl/partners/detail/11336/coagrosol-cooperativa-dos-agropecuaristas-solidarios-de-itapolis en vroeg waar ik meer informatie over de besteding van dit bedrag kon vinden?
Antwoord:
The loan is being used to finance COAGROSOL’s working capital needs since the period between payment to producers and collection of sales is of approximately 83 days.
Who benefit from the loan?
Coagrosol buys production from 115 small-scale producers. Since usually the whole family participates in the activity, approximately 580 people would be benefited.
Partnerships :
Coagrosol works with FLO and the IBD (for the organic certification). Additionally, SEBRAE (Brazilian Service for the Support of Small Businesses) is implementing the Globalgap, a certification of good agricultural practices among members of COAGROSOL.
over Dreyfus
Een gunstige wind bezorgde me drie documenten.
1. In een WORD-document werd dit neergeschreven:
The story of Cocamar/Dreyfus is a long one but in short: Cocamar (a big cooperative with many products like citrus, but also cattle, soya …) got FLO certified in March 2012 as a processor of citrus fruits. However, immediately after the certification, Dreyfus came and bought the processing plant of Cocamar while closing an exclusivity contract with the members of Cocamar. (According to Cocamar, the cooperative had no choice but to sell since Dreyfus was planning to build a processing plant next to theirs and would buy all the produce of the farmers at a higher price.) This has raised huge indignation on the side of the small producers as on the side of the licensees. The logic of the small players is that is big processors like Dreyfus get certification, the small ones run a big risk of losing the fairtrade market. Dreyfus has 4 processing plants: 3 in São Paolo and 1 in Paraná (the one in Paraná is FLO certified). The fear of the cooperatives is that Dreyfus will certify all its plants and take away the FLO market from the small farmers. Dreyfus could be able to cover 170% of the market demand. The logic of FLO however is that there is enough space for growth. Since cooperatives cannot sell their potential, this statement is doubtful however. The producers have been knocking on FLO’s door for some time now because they fear that the big industries will replace the conventional FCOJ by FLO FCOJ and leave no room anymore for the small ones.
During the discussion with the members it became clear that Coagrosol fears the certification of big players (like Cocamar/Dreyfus). A member asked how Max Havelaar (MH) and FLO look at the emergence of big cooperatives in the FLO system. MH (Switzerland) recognized that small producers remain the heart of fairtrade but that big cooperatives cannot be refused if they comply with the standards. Other product chains (like coffee and chocolate) face the same challenges and FLO considers it as its role to see to a fair competition. Reginaldo (Coagrosol) expressed that he is not sure that they will continue to exist if the big ones get certificated.
Duidelijk waar en bij wie Max Havelaar haar prioriteiten legt.
2. de klacht van Gerard Verbruggen
De Nederlandse importeur Fair and Organic Products Trading bv. protesteerde met onderstaande open brief tegen de Cocamar-move van FLO (Max Havelaar) en Dreyfus. Klik op de prent om de hele PDF te downloaden.
KLIK OM DE OPEN BRIEF TE DOWNLOADEN
3. het antwoord van FLO (Max Havelaar) op de aanklacht
Klik op de prent om de hele PDF te downloaden.
KLIK OP DE PRENT VOOR DE ANTWOORDBRIEF VAN FLO
recepten en nieuwsjes vanuit Dorpsstraat 31 